Ciąża jest czystym cudem natury, w którym nowe życie powstaje pozornie z niczego. Jeśli przyjrzeć się bliżej, to oczywiście konieczne są liczne małe elementy składowe, aby mógł powstać ten cud ze wszystkimi swoimi funkcjami i formami. Do tych elementów konstrukcyjnych należą niezbędne kwasy tłuszczowe.
Tłuszcze są głównym składnikiem naszego mózgu i stanowią materiał wyjściowy dla wielu hormonopodobnych substancji przekaźnikowych. Płód potrzebuje około 75 mg tłuszczu dziennie do rozwoju mózgu. Waga mózgu wzrasta z 75 g do 400 g w trzecim trymestrze. Kwasy tłuszczowe stanowią około 60 % suchej masy ciała, a kwasy tłuszczowe omega-3 (EPA i DHA) odgrywają szczególnie ważną rolę, dlatego ich dodatkowe spożycie jest zalecane przez Niemieckie Towarzystwo Żywieniowe (DGE) i towarzystwa zawodowe [2,3].
Dla porównania: mózg dorosłego człowieka składa się z 10-15% DHA [1].
Istnieje zgoda co do tego, że kwasy tłuszczowe omega-3 są niezbędne. Oznacza to, że muszą być one spożywane poprzez naszą dietę. Można spotkać się z różnymi poglądami na temat ilości lub rodzaju przyjmowanych pokarmów.
Stowarzyszenia żywieniowe wyrażają w oficjalnych oświadczeniach zdanie, że w Niemczech (Austrii) nie ma niedożywienia i że wszystkie potrzeby w zakresie mikroskładników odżywczych mogą być zaspokojone za pomocą zrównoważonej diety.
Badania pokazują jednak, że jest inaczej. Oficjalny “Austriacki raport żywieniowy 2012” wykazał, że tylko jedna trzecia dzieci w wieku szkolnym ma optymalny wskaźnik omega-3. Wyraźna niedostateczna podaż w społeczeństwie została również potwierdzona w nowym badaniu z Kanady, gdzie tylko 1,8% populacji miało odpowiednią podaż omega-3 [4]. Wskaźnik omega-3 powinien wynosić 8 – 11 %. Zostało to wykazane w badaniach, szczególnie w zakresie zdrowia serca.
Jednak również w obszarze ciąży to właśnie ta wartość została wybrana przez naturę: niezależnie od indeksu omega-3 matki, część ok. 9% omega-3 jest transportowana do zarodka przez łożysko [6].
Przyczyną “złych” wartości omega-3 jest nasza dieta, która utrudnia przyjmowanie odpowiedniej ilości morskich kwasów tłuszczowych omega-3 lub sprzyja przyswajaniu omega-6 (Więcej o wpływie kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 na nasz organizm znajdziesz tutaj). Każdy wie, że ryby mogą być dobrym źródłem omega-3. Dotyczy to jednak tylko tłustych ryb morskich, takich jak śledź, makrela i łosoś.
Jeśli wykluczymy ryby, które nie dostarczają wystarczającej ilości kwasów tłuszczowych omega-3 w dziennej porcji (np. dorsz, szczupak, mintaj itp.), to drugą kwestią jest pochodzenie zwierząt lub ich zanieczyszczenie poprzez hodowlę lub zanieczyszczone siedliska. Niestety, co jest nieco smutną wiadomością, ale obecnie nie powinno się jeść zbyt wielu ryb.
Suplementacja jest często dobrym sposobem na zapewnienie odpowiedniej podaży kwasów tłuszczowych omega-3. Ma to długą tradycję w Norwegii, gdzie ponad 80% kobiet w ciąży przyjmuje suplementy omega-3. Dla porównania, w Niemczech tylko około 15% kobiet w ciąży przyjmuje suplementy omega-3, a w wielu przypadkach dawka jest zbyt mała.
W Niemczech, według jednego z badań, wskaźnik omega-3 u kobiet w ciąży wynosi średnio 6,4%, co jest znacznie niższe od zalecanej wartości 8% [5]. Ciekawą obserwacją w tym samym badaniu przeprowadzonym przez Leibniz Universität Hannover było to, że wskaźnik omega-3 u matek karmiących piersią jest prawie o 1% niższy (5,5%). Podczas ciąży i karmienia piersią dziecko otrzymuje preferencyjne odżywianie. Jeśli matka nie przyjmuje wystarczającej ilości omega-3 z pożywieniem, jej własne rezerwy zmniejszają się, co również zostało tutaj wykazane.
Niektóre oleje roślinne, takie jak olej lniany i olej rzepakowy zawierają dużą ilość kwasów tłuszczowych omega-3. Są to jednak wyłącznie kwasy tłuszczowe omega-3 ALA, kwas alfa-linolenowy. Tak zwane morskie kwasy tłuszczowe kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA), którym przypisuje się ważne korzyści zdrowotne, nie są zawarte w olejach roślinnych. Konwersja ALA w EPA i DHA wynosi zaledwie 0,5-10% i zależy od wielu czynników oraz różni się w zależności od osoby. Dla wegan i wegetarian dobrą alternatywą jest olej z alg bogaty w kwasy omega-3.
Wysokiej jakości i naturalne kwasy tłuszczowe omega-3 są ważnym towarzyszem dla przyszłych matek podczas ciąży, karmienia piersią i później. Spożycie DHA przez matkę przyczynia się do prawidłowego rozwoju oczu i mózgu u płodu i niemowlęcia karmionego piersią. Mała porcja organicznej ryby co tydzień jest również mile widzianą zmianą w diecie bogatej w mięso.
Więcej o kwasach omega-3 w ciąży, dowiesz się tutaj.
Polecana literatura:
Źródła:
(1) Umhau JC, Zhou W, Carson RE et al. (2009) Imaging incorporation of circulating docosahexaenoic acid into the human brain using positron emission tomography. J Lipid Res 50: 1259–1268
(2) https://www.dge.de/ernaehrungspraxis/bevoelkerungsgruppen/schwangere-stillende/handlungsempfehlungen-zur-ernaehrung-in-der-schwangerschaft/
(3) Koletzko B, Cremer M, Flohkötter M et al (2018) Ernährung und Lebensstil vor und während der Schwangerschaft—Handlungsempfehlungen des bundesweiten Netzwerks Gesund ins Leben. Geburtshilfe Frauenheilkd78:1262–1282
(4) I Demonty, K Langlois, L S Greene-Finestone, R Zoka, and L Nguyen (2020) Proportions of long-chain ω-3 fatty acids in erythrocyte membranes of Canadian adults: Results from the Canadian Health Measures Survey 2012–2015
(5) S Gellert, J P Schuchardt, A Hahn (2016) Higher omega-3 index and DHA status in pregnant women compared to lactating women – Results from a German nation-wide cross-sectional study
(6) Kuipers RS, Luxwolda MF, Sango WS, Kwesigabo G, Dijck-Brouwer DA, Muskiet FA. Maternal DHA equilibrium during pregnancy and lactation is reached at an erythrocyte DHA content of 8 g/100 g fatty acids. J Nutr. 2011 Mar;141(3):418-27.
